น้ำเหลืองเสียในทางการแพทย์แผนไทยนั้น คำจำกัดความจะกว้างกว่าแพทย์แผนปัจจุบัน ในทางการแพทย์แผนปัจจุบันนั้น โรคเกี่ยวกับน้ำเหลืองคือภาวะที่ต่อมน้ำเหลืองทำงานผิดปกติ เช่น ต่อมน้ำเหลืองโต ต่อมน้ำเหลืองอักเสบ มะเร็งต่อมน้ำเหลือง แต่ในทางแพทย์แผนไทยนั้น จะครอบคลุมถึงลักษณะของน้ำเหลืองด้วย เช่น น้ำเหลืองข้นไปจนของเหลวในร่างกายไหลเวียนไม่สะดวก หรือน้ำเหลืองเป็นพิษ เป็นหนอง ถ้าเรารักษาตามแพทย์แผนไทย รักษาน้ำเหลืองตั้งแต่เนิ่นๆ จะสามารถป้องกันไม่ให้ต่อมน้ำเหลืองเสีย ซึ่งรักษาได้ยากกว่ามาก
อาการของน้ำเหลืองเสียนั้นมีหลากหลายมาก ระยะแรกเลยคือแผลหายช้า ถึงแม้ว่าเป็นแผลเล็กๆก็มีน้ำเหลืองเยิ้ม แผลแฉะ ผื่นขึ้นง่าย หรืออาจจะรู้สึกปวดเมื่อยตามตัวจากน้ำเหลืองไหลเวียนผิดปกติ
หากปล่อยให้น้ำเหลืองเสียนานๆ อาจจะพัฒนาเป็นโรคต่างๆได้ เช่น
• สะเก็ดเงิน
• ไขข้ออักเสบ
• โรคอ้วน
• โรคเก๊าต์
• ฝี ฝีคัณฑสูตร
• ภูมิแพ้ผิวหนัง
• มะเร็ง
สาเหตุของน้ำเหลืองเสียอาจเป็นไปได้ทั้งพันธุกรรม เกิดจากพฤติกรรมการทานอาหาร หรืออาจเกิดจากการติดเชื้อก็ได้ ทองประเสริฐโอสถขอยกตัวอย่าง 6 สาเหตุที่ทำให้เกิดอาการน้ำเหลืองเสีย ดังนี้
1. ทานอาหารที่ก่อพิษสะสม อาหารย่อยยาก
อาหารหมักดอง อาหารแปรรูป อาหารสำเร็จรูปพร้อมทาน ใส่สารเคมีปริมาณมาก จนทำให้สารพิษตกค้างในร่างกาย โดยปกติแล้ว น้ำเหลืองมีหน้าที่กำจัดสารพิษในร่างกาย เมื่อสารพิษในร่างกายมีปริมาณมาก น้ำเหลืองทำงานหนักเกินไป จึงเกิดเป็นอาการน้ำเหลืองเสีย
การทานเนื้อสัตว์ย่อยยาก เช่น เนื้อแดง เป็นประจำ จะทำให้ระบบขับถ่าย ระบบขับของเสียทำงานหนัก ส่งผลให้ไฟชิรนัคคี (ไฟที่ทำให้แก่ อวัยวะเสื่อมโทรม) ทำงานหนัก ระบบน้ำเหลืองทรุดโทรมก่อนวัย
ในทางแพทย์แผนปัจจุบัน อาหารที่หมักโดยเชื้อจุลินทรีย์เช่น เนย ชีส ไวน์ ของหมักดอง กระทบการทำงานของเซลล์ ทำให้เซลล์หลั่งสารฮิสตามีนที่ทำให้เกิดอาการแพ้ ผื่นบวมแดง ซึ่งตรงกับอาการน้ำเหลืองเสียในทางแพทย์แผนไทย
2. เคลื่อนไหวร่างกายน้อย
การไม่เคลื่อนไหวร่างกาย นั่งในท่าเดิมนานๆ ทำให้การไหลเวียนของเลือด น้ำเหลือง และลมในร่างกายติดขัด จนทำให้เกิดการคั่งค้างของเสียตามที่ต่างๆ ในร่างกาย โดยเฉพาะต่อมน้ำเหลือง จนทำให้ทำงานได้ไม่ปกติ นอกจากนี้แล้ว การนั่งในท่าเดิมนานๆยังทำให้ธาตุลมหย่อน จึงมีปวดเมื่อยตามตัว ออฟฟิศซินโดรมอีกด้วย
3. สิ่งแวดล้อมเป็นพิษ
โดยปกติแล้วระบบเลือดและน้ำเหลืองสามารถกำจัดสารพิษและขับออกจากร่างกายได้โดยธรรมชาติ แต่หากได้รับสารพิษปริมาณมาก เช่น ผู้ที่ทำงานในโรงงาน ร้านทำเล็บ ทำผม เจอสารเคมีทุกวัน หรือผู้ที่ใช้ชีวิตท่ามกลางมลพิษและฝุ่นควัน จะมีสารพิษสะสมในเลือดและน้ำเหลืองมากเกินไป จนทำให้น้ำเหลืองเสีย
4. พักผ่อนไม่เพียงพอ
คุณคงเคยเห็นอาการนอนน้อยแล้วผื่นขึ้น นั่นคือสัญญาณเตือนจากร่างกายว่าน้ำเหลืองทำงานผิดปกติค่ะ การนอน การพักผ่อน เป็นหนึ่งกระบวนการฟื้นฟูน้ำเหลือง ฟื้นฟูระบบภูมิคุ้มกัน หากพักผ่อนไม่เพียงพอ จะส่งผลไม่เพียงกับแค่ระบบน้ำเหลืองเท่านั้น แต่กระทบกับธาตุทั้ง 4 ด้วย ธาตุลมหย่อน ทำให้ปวดหัว จุกเสียด อาหารไม่ย่อย ธาตุไฟทำงานผิดปกติ ร่างกายเกิดการอักเสบ ร้อนใน ธาตุน้ำหย่อน ทำให้มีเสมหะ ตาแห้ง ธาตุดินผิดปกติ จะกระทบกับอวัยวะสำคัญ เช่น ปอด ตับ หัวใจ ดังนั้นการพักผ่อนให้เพียงพอจึงสำคัญมาก
5. ติดเชื้อไวรัส แบคทีเรีย เชื้อรา
เชื้อโรคต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นไวรัส แบคทีเรีย เชื้อรา ในทางแพทย์แผนไทยเรียกว่า กิมิชาติ โรคน้ำเหลืองเสียที่เกิดจากเชื้อโรคที่เรารู้จักกันดี เช่น อีสุกอีใส งูสวัด เริม หนองใน HIV เชื้อโรคเหล่านี้จะฝังตัวอยู่ในร่างกาย ทำให้อาการเป็นๆหายๆ กำเริบเมื่อภูมิคุ้มกันต่ำ การรักษาโรคน้ำเหลืองเสียจากการติดเชื้อนั้น ในทางแพทย์แผนไทยจะใช้สมุนไพรที่มีสรรพคุณกำจัดกิมิชาติ ฆ่าเชื้อโรคและกำจัดออกจากร่างกาย เช่น พลูคาว เหงือกปลาหมอ ซึ่งปุณรดายาไทยนำมาพัฒนาเป็นสมุนไพร B-Boost สำหรับรักษาโรคติดเชื้อและฟื้นฟูระบบภูมิคุ้มกัน
6. ภูมิคุ้มกันไม่แข็งแรง
บางท่านเกิดมามีภูมิคุ้มกันที่ไม่แข็งแรงตั้งแต่กำเนิด หรือเจ็บป่วยในวัยเด็กจนภูมิคุ้มกันไม่แข็งแรง เช่น หัด ไข้ซาง ทำให้น้ำเหลืองไม่ดี ภูมิคุ้มกันไม่แข็งแรง โดนแมลงกัดนิดเดียวก็เป็นแผลใหญ่ หรือมีภูมิแพ้เป็นโรคประจำตัว ซึ่งสามารถรักษาได้ด้วยการทานสมุนไพรรักษาน้ำเหลืองเสียและสมุนไพรฟื้นฟูภูมิคุ้มกัน
ขอบคุณข้อมูลจาก poonrada.com